Enneagram
Het Enneagram is bekend als model voor persoonlijkheidstypologie, zeg maar karakters. Het symbool heeft daarnaast vele lagen en modellen. En als je die verschillende modellen combineert, dan ontstaat dieper inzicht. Het versterkt de ontwikkeling van het individu en het succes en het plezier van het team en de organisatie.
- In het Enneagram zit het procesmodel wat laat zien hoe processen verlopen, welke stappen nodig zijn en waar de blokkades en aandachtspunten zitten.
- Het Enneagram bevat de weg naar vrijheid, een model wat de ontwikkelthema's van kinderen tot hun 21e jaar laat zien, maar wat je ook de mogelijkheid geeft om op latere leeftijd blokkades in je ontwikkeling te herstellen.
- En het Enneagram is ook een transformatiemodel, een model waarmee je zowel individuen als teams kunt transformeren om krachtig en succesvol te zijn.
Persoonlijkheidstypologie
Het Enneagram van de persoonlijkheidstypen is een psychologisch model dat in Amerika veel gebruikt wordt in het onderwijs en het bedrijfsleven. Het model heeft een mystieke achtergrond gecombineerd met moderne psychologische inzichten. Het is een zogenaamde universele wijsheid die voor mensen vanuit alle culturen en religies herkenbaar is. De negen typen staan voor de negen energieën die er zijn in het universum. Om je optimaal te ontwikkelen kun je eraan werken om de negen typen te integreren in jezelf. Het enneagram is van grote waarde voor zelfkennis en om gemeenschappelijkheid en compassie in de wereld te creëren.
Het Enneagram is een krachtig, maar tegelijkertijd ook een toegankelijk en leuk model om mee te werken.
- Het geeft snel en op een diep niveau inzicht in de onbewuste motivatie voor gedrag. Je komt erachter waarom je vaak hetzelfde gedrag vertoont en waarom je dat moeilijk kunt veranderen.
- Je krijgt inzicht in je persoonlijkheid en welke aspecten je verder kunt ontwikkelen om te groeien.
- Met het Enneagram begrijp je anderen beter, waardoor je meer verbinding, een betere communicatie en samenwerking kunt ervaren.
Succesvoller met het Enneagram
- Het Enneagram is een methode die verschillende modellen bevat die je inzicht geven in je gedrag, je talenten en je ontwikkeling.
- Er zijn veel soorten persoonlijkheidstyperingen, wat het Enneagram onderscheidt is het feit dat de types vooral beschreven worden vanuit de drijfveren achter hun gedrag. Achter hetzelfde gedrag, kunnen verschillende drijfveren zitten.
- Mensen die ermee kennismaken zijn verbaasd over de hoge mate van herkenbaarheid en het inzicht wat je daardoor krijgt in jezelf en anderen.
- Doordat het Enneagram niet alleen persoonlijkheidstyperingen bevat, maar ook een procesmodel en een transformatiemodel, kun je verder gaan dan alleen inzicht krijgen in je persoonlijkheid. Door de verschillende modellen te combineren kun je processen en veranderingen in individuen, teams en organisaties doorzien en begeleiden om ze optimaal te doorlopen.
- In het moderne Enneagram van de persoonlijkheidstypen komen een groot aantal verschillende spirituele en religieuze tradities samen en is deze universele wijsheid voor mensen vanuit alle culturen en religies herkenbaar. Dat maakt het Enneagram een geschikt model voor medewerkers in organisaties uit verschillende culturen.
- Informatie over het Enneagram is vrij beschikbaar, dus geen dure investering om je er in te verdiepen en ermee aan de slag te gaan
Zelfontwikkeling met het Enneagram
Voor alle Waarnemers en Onderzoekers (5-en) uit het Enneagram en voor iedereen die meer over persoonlijke ontwikkeling en het Enneagram wil weten, vind je hieronder uitgebreidere informatie.
Oud en vastgeroest?
Een van de redenen waardoor mensen zich niet optimaal ontwikkelen is, omdat ze door gebeurtenissen uit hun kracht zijn geraakt. Naarmate mensen ouder worden, komen ze meer vast te zitten in bepaalde overtuigingen en gedragingen. Ik geloof niet dat het de bedoeling is dat je oud wordt en vastroest, ik geloof dat ieder mens een enorm potentieel heeft aan talenten en mogelijkheden, maar dat je geremd wordt om deze te ontwikkelen. De patronen die je ontwikkeld hebt, waaronder onverwerkte emoties en oude overtuigen, beperken je groei. Het Enneagram is een symbool wat je helpt om je bewust te worden van beperkende patronen die je remmen in je groei.
Energie moet stromen
De negen punten uit het Enneagram zijn negen energiepatronen waar iedereen toegang tot heeft. Veel mensen komen naarmate ze ouder worden (en niet aan zichzelf werken) meer vast te zitten in een specifiek type, waardoor de energie niet goed kan doorstromen en de energiepatronen geblokkeerd raken.
De dynamiek van het Enneagram
Het Enneagram laat verschillende patronen zien, waarbij men van het ene karaktertype overstapt op andere karaktertypen. Het Enneagram heeft negen basistypen, die noemen we Enneatypen. De negen basistypen van het Enneagram en de relaties tussen de typen onderling, zijn vaste verbindingen. De overstapmogelijkheden naar andere typen liggen min of meer vast. Naast het stresspunt, zoals we het punt noemen waar we onder druk naartoe gaan en het prestatiepunt, waarvan we de kenmerken oppakken als we ons goed voelen, kunnen we ook een overstap maken naar onze vleugeltypen: de schaduw en de bondgenoot.
De vorming van types, de vorming van je persoonlijkheid
Pijn die je ervaart geef je op een bepaalde manier aan jezelf weer en je creëert een verdediging om de pijn niet te voelen en in de toekomst te vermijden. Je creëert een kernovertuiging, in reactie op de pijn. Vanuit deze overtuiging ga je pijn vermijden en je fixeren op het tegenovergestelde. Bijvoorbeeld een Perfectonist 'een één' geeft een pijnlijke ervaring weer aan zichzelf met de overtuiging 'ik ben niet perfect' en gaat zich daarna fixeren op 'perfectie' om pijn te vermijden. Je neemt een type aan.
In je jeugd heb je deze verdediging nodig om je als kind staande te houden in een tijd waarin je enorm veel leert en jezelf ontwikkelt. Daarnaast ben je als kind volledig afhankelijk van de volwassenen om je heen. Naarmate je ouder wordt en meer meemaakt, is de verdediging van het eerste type wat je gevormd hebt niet meer voldoende. Iedereen maakt vervelende of pijnlijke ervaringen mee en neemt andere verdedigingen aan en je ontwikkelt een unieke mix van typen, je persoonlijkheid.
Verstrikt in een web
Als je ouder wordt remmen de verdedigingen van de typen je ontwikkeling. Je bent geen kind meer, wat afhankelijk is van volwassenen. Maar deze oude stukken zitten nog wel in je. Van veel van deze stukken ben je je niet eens meer bewust, maar het knaagt wel van binnen. Je hebt bepaalde wensen, dromen en verlangens, maar het lukt niet altijd en voldoende om deze te manifesteren. Je kunt je gevangen voelen in de sleur van alledag. Je kunt het gevoel hebben geleefd te worden of zelfs te moeten overleven elke dag.
De reden daarvan is dat je verstrikt bent geraakt in een web van gedachten, overtuigingen en patronen. Ons karakter, met alle daarbij behorende gevoelens van woede, haat, angst en liefde, is een soort schil die rond ons diepere zelf ligt. Ons gedrag en onze emoties zijn niet meer dan automatische reacties en geprogrammeerde reflexen die voortkomen uit onze fixaties.
Onze buitenkant zegt dus lang niet alles over onze binnenkant.
Groeien met het Enneagram
Het Enneagram maakt je bewust van oude patronen die zich steeds weer herhalen en waar je moeilijk los van kunt komen. Als je bewust bent van deze patronen, kun je ervoor kiezen om de patronen te doorbreken. Als je weet welk Enneatype je zelf bent, het verdedigingsmechanisme weet en wat je fixatie is en onder welke omstandigheden je het gedrag van je vleugeltypen overneemt; dan heb je inzicht in jouw karakter. Dan kun je de uiterlijke kenmerken loslaten en doordringen tot je diepere zelf. Je komt los van oude types en er komt ruimte voor ontwikkeling voor nieuwe types.
- Bij het werken met het Enneagram gaat het erom dat je jezelf van automatische reacties van je persoonlijkheid bevrijdt door je ervan bewust te zijn.
- Hoe bewuster je bent van de mechanische reacties van je persoonlijkheid, hoe minder je jezelf ermee identificeert en hoe vrijer je bent. Je persoonlijkheid wordt transparanter en flexibeler. De persoonlijkheid helpt je, in plaats van je te beperken.
- Door je in alle typen te verdiepen en je er bewust van te worden hoe ze allemaal in jou werkzaam zijn, leer je het volle spectrum van de menselijke aard kennen. Dankzij dit bewustzijn zul je anderen met veel meer begrip en compassie benaderen, omdat je veel aspecten van hun typische gedragingen en reacties bij jezelf herkent.
- Als je vertrouwen hebt in het proces en je eraan overgeeft, komt je ware aard tevoorschijn, je essentie zal steeds vaker door je persoonlijkheid heen schijnen. Het resultaat is integriteit, liefde, authenticiteit, creativiteit, begrip, leiding, vreugde, kracht en serentiteit, kwaliteiten waarvan we verwachten dat onze persoonlijkheid erin zal voorzien.
In een ideale situatie ben je vrij van de beperkingen van deze types, je staat in het midden van het Enneagram en zet de kwaliteiten van de verschillende types die passen bij het moment.
Het Enneagram als model
Veel mensen hebben de neiging om een bepaald Enneatype te bestempelen als beter of slechter dan een ander Enneatype, dat is niet juist. Ieder Enneatype is fantastisch, want ieder mens dat vanuit zijn kern leeft is fantastisch. Het Enneagram is een model. Het kenmerk van een model is dat je er heel goed mee kunt werken, maar een model is niet de ultieme waarheid. Het Enneagram is een van de meest toegankelijke en makkelijke psychologische modellen.
Het Enneagram geeft inzicht in jezelf, je gedrag, je fixatie, je sociale rol en je spirituele ontwikkeling. Het Enneagram is niet bedoeld om mensen in vakjes te plaatsen. Je kunt niet zeggen dat iemand een Helper 'een twee' is en dus een groot probleem heeft met trots en daardoor emotioneel manipuleert. Als deze persoon bezig is met zich te ontwikkelen en zich bewust is van zijn fixatie en het verdedigingsmechanisme, heeft hij juist iets gedaan aan de emotionele manipulatie. Je kunt ook niet zeggen dat een Presteerder 'een drie' een perfecte partner is voor een Loyalist 'een zes'. Ieder mens is uniek. Iedereen die zichzelf ontwikkelt en van daaruit werkt aan zelfontplooiing, beschikt over de vele kanten die hij in zich heeft en die in het Enneagram zichtbaar worden gemaakt.
De negen Enneagramtypes
Welk type ben ik?
Zeker naarmate je ouder wordt, denk je jezelf steeds beter te kennen, maar is dat echt wie je bent of ben je zo geworden door je ervaringen? Vaak beperken we onszelf en geloven we dat we een bepaald type zijn. Het Enneagram laat je zien dat er negen perspectieven zijn om naar de werkelijkheid te kijken en het daagt je uit om extra perspectieven in jezelf te ontwikkelen om meer flexibel en succesvol te zijn in je leven en je werk. Het Enneagram geeft je de mogelijkheid om de negen typen in jezelf te ontdekken en te integreren, zodat je de kwaliteiten van alle types in kunt zetten wanneer de situatie daarom vraagt.
De negen Enneatypes
Het Enneagram is verdeeld in negen persoonlijkheidstypes. Van alle types zit er wel iets in je, maar ieder mens heeft één dominant type. Dat type bepaalt je gedrag, je afweermechanisme, je voorkeuren en je beperkingen. Het Enneagram geeft inzicht in wie je echt bent, wat je verborgen talenten zijn en hoe je het optimale uit jezelf kunt halen. Hierbij een overzicht van de negen types.
1 – De Perfectionist
Perfectionist doen alles om fouten te voorkomen, met oog voor details maken zij het af.
2 – De Helper
Helpers zijn gericht op het helpen van anderen. Ze zijn gezellig, oprecht, vriendelijk en warm.
3 – De Presteerder
Presteerders zijn succesvol en werken altijd keihard. Ze zijn ambitieus, charmant, competent, hebben veel energie en hechten aan status.
4 – De Individualist
Individualisten zijn gevoelig, uiterst creatief en zelfbewust, maar ook gereserveerd. Ze zijn emotioneel eerlijk en persoonlijk, maar laten zich vaak leiden door stemmingen.
5 – De Waarnemer
Waarnemers zijn alert, hebben inzicht en vooral overzicht. Vijven zijn de waarnemers die zichzelf kunnen isoleren om de zaak van alle kanten te bekijken en dan met een haarscherpe analyse naar voren te komen.
6 – De Loyalist
Loyalisten zijn toegewijd, gericht op zekerheid, betrouwbaar, hardwerkend en verantwoordelijk. Zessen moeten goed uitgelegd krijgen wat er van hen wordt verwacht en wie waarvoor verantwoordelijk is.
7 – De Optimist
Optimisten zijn productief, druk, avontuurlijk en spontaan. Ze bruisen van de ideeën en hebben veel opties nodig om goed te kunnen functioneren.
8 – De Leider
Leiders zijn krachtig, sterk, dominant en vol zelfvertrouwen. Ze beschermen graag anderen, maar hebben een hekel aan zwakte.
9 – De Bemiddelaar
Bemiddelaars zijn makkelijk, stabiel, wekken vertrouwen en vermijden ruzies. Ze zijn vriendelijke mensen, die begrip hebben voor alle standpunten, maar kunnen zelf moeilijk kiezen: ‘Is het ja, of zal ik nee zeggen?’
De negen brillen
Het Enneagram bestaat uit negen delen, negen brillen om naar de realiteit te kijken. De werkelijkheid heeft negen kanten. Als je een Perfectionist 'een één' bent, kijk je door de bril van de 'één' naar de werkelijkheid en denk je dat dat de realiteit is, niet wetende dat het maar een negende van de totale waarheid is. Het gaat erom het jezelf gemakkelijker te maken in je leven, in je werk of in wat dan ook, door jezelf te leren verschillende brillen op te zetten, waardoor je steeds op een andere manier naar de realiteit kijkt. Einstein zei al: 'Om werkelijk een probleem op te lossen, moet je minstens vanuit drie verschillende invalshoeken het probleem hebben bekeken.' Wanneer je dat vertaalt naar het Enneagram, zou je kunnen zeggen dat je een probleem pas kunt oplossen als je door drie verschillende brillen hebt kunnen kijken. Het Enneagram kan je flexibeler maken, zodat je niet meer vastzit aan die ene bril die je altijd op hebt. Met het Enneagram kun je leren die ene bril af te zetten en door verschillende brillen te kijken. Je zult ontdekken dat je over minstens vijf verschillende brillen kunt beschikken .
Het procesmodel
Een van de oudste modellen van het Enneagram is het Procesmodel. In de oudheid werd er voornamelijk met het procesmodel gewerkt. Het uitgangspunt is dat alles een proces is. Een proces bestaat uit negen stappen. Ieder proces kent een vast patroon. Als je het patroon kent, kun je zien waar jij staat in jouw proces en wat je volgende stappen is. Je ziet ook in wat je nodig hebt om verder te komen en waar de moeilijkheden zitten.
Ook bij anderen kun je zien waar die staat in zijn of haar proces. Dan kun je jouw proces en dat van de ander gelijktrekken, zodat jullie samen een proces lopen. In bedrijven is er sprake van het bedrijfsproces, het teamproces en het individuele proces van alle teamleden. Door vanuit het procesmodel te werken kun je ervoor zorgen dat processen beter en soepeler lopen. Het is vooral van belang dat het doel helder en duidelijk is voor iedereen. Vanuit dat doel kun je zien welke stappen je moet zetten om tot je doel of het teamdoel te komen.
Het Transformatiemodel
Het Transformatiemodel is ontwikkeld binnen een initiatief van Enneagram trainers, Youmen. De aanleiding hiervoor was het inzicht dat verandertrajecten binnen organisaties niet meer toereikend zijn om te groeien. Er is 'transformatie' nodig om daadwerkelijk in de verdieping het verschil te maken en deze blijvend te verankeren. Daarin maakt Youmen het verschil.
Uitgangspunt bij dit model zijn de negen ontwikkelingsfasen binnen teams of organisaties, elk veranderproces kent negen fasen op weg naar transformatie. Enkele thema's in het model zijn: veiligheid, verbondenheid en verantwoordelijkheid.
Een traject Teamtransformatie combineert twee methodieken gestoeld op het Enneagram en een combinatie van psychologische (ontwikkelings)theorieën, die ingezet worden gedurende het traject: het Persoonlijkheidsmodel en het Transformatiemodel. Beide modellen versterken elkaar in het proces.
De Weg naar Vrijheid
In het Enneagram zit ook de Weg naar Vrijheid, een model wat de ontwikkelthema's van kinderen tot hun 21e jaar laat zien, maar wat je ook de mogelijkheid geeft om op latere leeftijd blokkades in je ontwikkeling te herstellen.
